Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Gıybet
Journal Title: Sultan İlahiyat Araştırmaları Dergisi (SİAD) - Year 2024, Vol 2, Issue 1
Abstract
Hayatın tabii akışı içerisinde insanların birbirleri hakkında konuşmaları sık rastlanılan bir durumdur. Gıybet ise bir başkasının gıyabında işittiği takdirde üzüleceği hoşa gitmeyen sözleri dolaştırmaktır. Bu türden olumsuz bir davranışın alışkanlık haline gelmesi birey ve toplum adına ciddi bir sorundur. Aynı zamanda sağlıksız bir iletişim problemi olarak kişilik bozukluğunun temel nedenlerinden biridir. Güvene dayalı ilişkilerin yürütülmesini ve sosyal uzlaşının sürekliliğini engelleyen yapısıyla da gayri ahlakî bir tutumdur. Bu itibarla Kâdî Abdülcebbâr, kaleme aldığı kısa risâlesinde bu soruna eğilir, meseleyi fıkhî yönünün ötesine taşıyarak kelamî bir perspektifle emri bi’l-ma‘rûfnehyi ani’l-münker ilkesine dâhil eder. O, bir soruya verdiği cevap üzerinden gıybeti kategorik ayrımlarla izaha çalışır ve gıybetin farklı türlerinden söz eder. Gıybet olarak kabul edilen ve bu kapsamda değerlendirilmeyen durumlara işaret eder. Sonuç olarak Kâdî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) düşüncesinde gıybet, vaîd kapsamında büyük bir günahtır. Fâil, özür ve tövbe yoluyla kendisini suçtan arındırmadığı sürece fâsık olarak nitelenir. Zira gıybet, insan hukukunu ve onurunu ihlal eden negatif bir davranıştır. Makalede onun gıybet olgusuna yaklaşımı deskriptif bir yöntemle irdelenecek, bireysel ve sosyal bir sorun olarak konu analiz edilmeye çalışılacaktır. Bu doğrultuda makalede gıybetin anlam ve mahiyetine yönelik izahlardan sonra Kâdî Abdülcebbâr’ın konu hakkındaki görüşleri kendi tasnifi dikkate alınarak sistemli bir şekilde metne yansıtılacaktır. Onun kelamî bir bakış açısıyla meseleyi ele alması makaleye hedeflenen özgünlüğü sağlayacaktır. Ana tema, risâlenin sınırları doğrultusunda bilimsel şeklini alacağından kapsamlı analiz ve izahlara yer verilmeyecektir. It is common for people to talk about each other in the natural course of life.Backbiting is the circulation of unpleasant words in someone else's absence which, if heard, would upset them.The habituation of such a negative behavior is a serious problem for the individual and society. It is also one of the main causes of personality disorder as an unhealthy communication problem.It is also an immoral attitude that prevents the maintenance of trust-based relationships and the continuity of social consensus.In this respect, Qāḍī ʿAbd al-Jabbār addresses this problem in his short article, taking the issue beyond its jurisprudential aspect and including it in the principle of 'amr-bil-maroof-wa-nahi-anil-munkar from a theological perspective. He tries to explain backbiting with categorical distinctions through his answer to a question and mentions different types of backbiting.He points to situations that are accepted as backbiting and are not considered within this scope.In conclusion, in Qāḍī 'Abd al-Jabbār's (d. 415/1025) thought, backbiting is agrave sin within the scope of wāid.As long as the perpetrator does not purify himself from the crime through apology and repentance, he is characterized as a fasiq.This is because backbiting is a negative behavior that violates human law and honor.In this article, his approach to the phenomenon of backbiting will be examined with a descriptive method and the issue will be analyzed as an individual and social problem. In this direction, after the explanations on the meaning and nature of backbiting, Qāḍī'Abd al-Jabbār's views on the subject will be systematically reflected in the text by considering his own classification. His treatment of the issue from a theological perspective will provide the article with the originality it aims for. Since the main theme will take its scientific form in line with the limits of the treatise, comprehensive analysis and explanations will not be included.
Authors and Affiliations
Hüseyin Maraz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP742411
- DOI https://doi.org/10.5281/zenodo.12594134
- Views 39
- Downloads 0
Ignaz Goldziher’in Kur’ân Kırâatlerine Yönelik İddiaları Üzerine Resmü’l-Mushaf Bağlamında Bir Değerlendirme
Oryantalistlerin büyük bir çoğunluğu Kur’ân-ı Kerîm’in kaynağı ve korunmuşluğu ile ilgili hususlarda İslam âleminde genel kabul görmüş olan düşünceden oldukça farklı yaklaşımlara sahiptir. Vahyin sübûtu ve kayıt altına a...
Ayetler Çerçevesinde Fatiha Sûresindeki “Sırât-ı Müstakîm” Tabirinin Kavramsal Analizi
Bu makale, Fatiha sûresinde yer alan “Sırât-ı Müstakîm” (dosdoğru yol) tabirinin kavramlarını ve anlamını ayetler çerçevesinde incelemektedir. Bu bağlamda öncelikle sırât ve müstakîm kelimelerinin anlamları araşt...
Mushaf Kitâbetinde Hattat Tasarrufları
Bu makalenin konusu, Hz. Peygamber döneminde yazılmasından başlamak üzere Hz. Osman döneminde istinsah edilmesi ile başlayan ve Abbâsîlerin ilk dönemlerinde Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî’n...
Hak, Hukuk ve Toplumsal Barış: Hz. Peygamber’in Farklı İnanç Gruplarıyla Münasebetleri
İnsan, yeryüzüne halife olarak gönderilmiş ve bu yüksek sorumluluk, onu Allah’ın evi olan Kâbe’den daha üstün bir saygıya layık kılmıştır. Hz. Muhammed, Kâbe’yi tavaf ettiği bir sırada, insanın Allah katındaki değeri ve...
Kırâat İlminin Eskişehir’deki Son Yarım Yüzyılına Şahitlik: Kurrâ Hafız Yaşar Tekeli
Kırâat farklılıklarının öğretilmesi faaliyetleri Hz. Peygamber’in vefatından sonraki süreçte başlamış ve bugüne kadar kesintisiz devam etmiştir. Kırâat eğitiminin devamlılığı ve yaygınlaşması adına kırâat âlimler...