Kwartety smyczkowe Władysława Żeleńskiego
Journal Title: Edukacja Muzyczna - Year 2017, Vol 12, Issue 12
Abstract
Głównym celem artykułu jest przedstawienie twórczości polskiego kompozytora Władysława Żeleńskiego (1837–1921) na obsadę kwartetu smyczkowego, w kontekście jego biografii. Omówiona w pracy część twórczości kompozytora obejmuje następujące dzieła: 1. Wariacje na oryginalny temat g-moll op. 21 (1869); 2. Kwartet smyczkowy F-dur op. 28 (1875); 3. Kwartet smyczkowy A-dur op. 42 (po 1880). W rozwiązaniu niniejszej problematyki można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy dotyczy omówienia stanu, istniejącej wyłącznie w języku polskim, literatury przedmiotu na ten temat, która jest uboga i przeważnie ogranicza się do ogólnych uwag stylo-krytycznych, nie zawsze słusznych. Brakuje prac, które by w sposób całościowy szczegółowo omawiały wszystkie utwory należące do twórczości kameralnej Żeleńskiego. Niniejsza praca jest zatem pierwszą próbą w tym zakresie. Drugi etap dotyczy analizy muzycznej, w wyniku której omówione zostały: forma, technika kompozytorska, strona wyrazowa oraz recepcja. W utworach na kwartet smyczkowy Żeleńskiego dominuje liryczna kategoria wyrazowa. Wiodącą rolę odgrywa faktura, w której współdziałanie instrumentów ciągle zmienia się we wzajemnych relacjach. Kolejną właściwością zasługującą na uwagę są nawiązania do polskiej muzyki ludowej. Przejawia się to w stosowaniu charakterystycznych kwart lidyjskich i kwint burdonowych. Nadto kompozytor wprowadza stylizacje tańców niepolskich siciliany i tarantelli, co ma miejsce w Wariacjach na oryginalny temat op. 21. Mniejszą rolę w kształtowaniu narracji odgrywa harmonika. Nie zawiera ona nowatorskich rozwiązań, zwłaszcza w dwóch pierwszych dziełach. Między kwartetami F-dur op. 28 a A-dur op. 42 miała miejsce ewolucja techniki kompozytorskiej, co zaowocowało w drugim z utworów – pogłębionym rozwojem harmoniki dur-moll, silnym zróżnicowaniem faktury i wprowadzeniem partii wirtuozowskich. Styl Żeleńskiego w kwartetach smyczkowych reprezentuje nurt klasycyzujący. Stanowi syntezę klasycznych form z neoromantycznym kształtowaniem narracji muzycznej. Dzieła na kwartet smyczkowy Żeleńskiego reprezentują wysoką wartość artystyczną, tworząc zarazem podwaliny polskiej kameralistyki w II połowie XIX wieku.
Authors and Affiliations
Maryla Renat
Keywords
Related Articles
- EP ID EP333472
- DOI 10.16926/em.2017.12.01
- Views 220
- Downloads 0
Wojciech Gurgul, Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Wirtuozka cytry, kompozytorka i działaczka społeczna [Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Zither Virtuoso, Composer and Social Activist], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie 2023, ISBN 978-83-66536-88-2, pp. 156
Is a review of a scholarly monograph by Wojciech Gurgul entitled Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Zither Virtuoso, Composer and So-cial Activist, which was released in 2023 under the imprint of the Publishing House of the Ja...
Does Slavic Music Exist?
The article is devoted to the review of historical approaches to the issue of Slavic music. The basic thread of the analysis concerns differences in perception of the idea of Slavic music depending on the adopted geograp...
Oblicza polskiej sonaty XX wieku na skrzypce solo
The article, The Nature of Polish 20th Century Sonata for Solo Violin is a highlighted motive of a broad course of studies concerning the entirety of Polish 20th century musical works in the genre of violin sonatas. The...
Report on the 4th International Conference of PhD Students and Young Researchers ‘Faces of Guitar in Scientific Research’, Jan Długosz University in Częstochowa, 17 April 2024
The 4th International Conference of PhD Students and Young Researchers Faces of Guitar in Scientific Research organised by the Department of Music at Jan Długosz University in Częstochowa, took place on 17 April 2024. Th...
The Typology of Contemporary Ukrainian Ballet: A Musicological Perspective
In this article the author presents an original typology of contemporary ballet from a musicological standpoint. On the one hand, the proposed classification is based on already existing typologies of ballet as a dance g...