Kwartety smyczkowe Władysława Żeleńskiego
Journal Title: Edukacja Muzyczna - Year 2017, Vol 12, Issue 12
Abstract
Głównym celem artykułu jest przedstawienie twórczości polskiego kompozytora Władysława Żeleńskiego (1837–1921) na obsadę kwartetu smyczkowego, w kontekście jego biografii. Omówiona w pracy część twórczości kompozytora obejmuje następujące dzieła: 1. Wariacje na oryginalny temat g-moll op. 21 (1869); 2. Kwartet smyczkowy F-dur op. 28 (1875); 3. Kwartet smyczkowy A-dur op. 42 (po 1880). W rozwiązaniu niniejszej problematyki można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy dotyczy omówienia stanu, istniejącej wyłącznie w języku polskim, literatury przedmiotu na ten temat, która jest uboga i przeważnie ogranicza się do ogólnych uwag stylo-krytycznych, nie zawsze słusznych. Brakuje prac, które by w sposób całościowy szczegółowo omawiały wszystkie utwory należące do twórczości kameralnej Żeleńskiego. Niniejsza praca jest zatem pierwszą próbą w tym zakresie. Drugi etap dotyczy analizy muzycznej, w wyniku której omówione zostały: forma, technika kompozytorska, strona wyrazowa oraz recepcja. W utworach na kwartet smyczkowy Żeleńskiego dominuje liryczna kategoria wyrazowa. Wiodącą rolę odgrywa faktura, w której współdziałanie instrumentów ciągle zmienia się we wzajemnych relacjach. Kolejną właściwością zasługującą na uwagę są nawiązania do polskiej muzyki ludowej. Przejawia się to w stosowaniu charakterystycznych kwart lidyjskich i kwint burdonowych. Nadto kompozytor wprowadza stylizacje tańców niepolskich siciliany i tarantelli, co ma miejsce w Wariacjach na oryginalny temat op. 21. Mniejszą rolę w kształtowaniu narracji odgrywa harmonika. Nie zawiera ona nowatorskich rozwiązań, zwłaszcza w dwóch pierwszych dziełach. Między kwartetami F-dur op. 28 a A-dur op. 42 miała miejsce ewolucja techniki kompozytorskiej, co zaowocowało w drugim z utworów – pogłębionym rozwojem harmoniki dur-moll, silnym zróżnicowaniem faktury i wprowadzeniem partii wirtuozowskich. Styl Żeleńskiego w kwartetach smyczkowych reprezentuje nurt klasycyzujący. Stanowi syntezę klasycznych form z neoromantycznym kształtowaniem narracji muzycznej. Dzieła na kwartet smyczkowy Żeleńskiego reprezentują wysoką wartość artystyczną, tworząc zarazem podwaliny polskiej kameralistyki w II połowie XIX wieku.
Authors and Affiliations
Maryla Renat
Keywords
Related Articles
- EP ID EP333472
- DOI 10.16926/em.2017.12.01
- Views 219
- Downloads 0
Ostatnie kompozycje Aleksandra Glinkowskiego. W tonie noworomantycznej ekspresji
This article is an attempt AT presentation of selected works by A. Glinkowski (1941–1991), composed in the last years of life of the composer. The following works are characterised: Concerto notturno for harpsichord and...
Guitar - a sound episode in the works of Les Six
The article aims at presenting the guitar output of the composers who were members of Les Six group. It may trigger further, detailed research into the guitar works of composers for whom this instrument became a mere sou...
Review of repertoire for guitar and piano duo from the 18th to the 21st century in historical perspective
The article aims at discussing the directions of development of the repertoire for chamber guitar-piano duet. Using the methods of historical sciences as well as music theory, the author focuses on the most important asp...
Wojciech Gurgul, Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Wirtuozka cytry, kompozytorka i działaczka społeczna [Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Zither Virtuoso, Composer and Social Activist], Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie 2023, ISBN 978-83-66536-88-2, pp. 156
Is a review of a scholarly monograph by Wojciech Gurgul entitled Zofia Zdziennicka-Bergerowa. Zither Virtuoso, Composer and So-cial Activist, which was released in 2023 under the imprint of the Publishing House of the Ja...
Zajęcia muzyczne z elementami muzykoterapii w procesie resocjalizacji nieletnich dziewcząt
Już podczas 5-letnich studiów pedagogicznych o specjalności opiekuńczej i resocjalizacyjnej pojawił się pomysł połączenia zainteresowań naukowych z zajęciami oraz zainteresowaniami prywatnymi – muzycznymi. Zamysł przeksz...