Lapides vivi, Deus est lux, ecclesia est paradisus – kościół cysterski w średniowieczu nośnikiem znaczeń symbolicznych
Journal Title: Architectus - Year 2016, Vol 20, Issue 2
Abstract
Kościół cystersów, ukształtowany w początkowym okresie formowania zakonu, z prostymi rozwiązaniami architektonicznymi i wyposażeniem, odzwierciedlał cysterską duchowość i liturgię – jego architekturę i wnętrze kształtowała zakonna tradycja i obecne w niej treści duchowe. W oparciu o cysterskie źródła, ze szczególnym wskazaniem na mistyczne treści obecne w nauczaniu św. Bernarda z Clairvaux (zwłaszcza w cyklu jego kazań: In dedicatione ecclesiae), w artykule zostały zaprezentowane znaczenia symboliczne, których wyrazicielem stały się architektura i wyposażenie średniowiecznych świątyń cysterskich. Liturgia sprawowana przez mnichów w tradycji zakonnej cystersów była postrzegana w jedności z liturgią niebiańską, celebrowaną przez aniołów przed tronem Boga. Takie rozumienie liturgii wpłynęło na symboliczną interpretację kościoła klasztornego. Ziemska świątynia, zbudowana z „żywych kamieni” (lapides vivi) – zakonników, którzy ją uświęcają swoją świętością, stanowi mistyczną jedność ze świątynią Boga w niebie i liturgią niebiańską celebrowaną przez aniołów (officium divinum in conspectu Dei et angelorum). Obecność Boga w kościele cysterskim symbolizowało światło słońca, w szczególny sposób obecne w przestrzeni sanctuarium, a kompozycja okien w szczytowej ścianie prezbiterium w symboliczny sposób wyrażała prawdę o jedności i troistości osób Trójcy Świętej. Symbolika świątyni cysterskiej znalazła bogaty wyraz w wystroju i wyposażeniu jej wnętrza interpretowanego jako Raj (ecclesia est Paradisus). Mistyczne i symboliczne znaczenia kościoła klasztornego kształtowały m.in. sens ideowy i ikonografię detalu architektonicznego, monumentalnych krucyfiksów nad przegrodą chóru (arbor vitae), dekoracji stalli (m.in. motyw winnej latorośli) oraz nastaw głównych ołtarzy, ze szczególnym wskazaniem na nastawy typu relikwiarzowego.
Authors and Affiliations
Janusz Nowiński
Keywords
Related Articles
- EP ID EP96311
- DOI 10.5277/arc160203
- Views 94
- Downloads 0
Zygmunt Stanisław Makowski: pionier konstrukcji przestrzennych
Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie informacji na temat osobowości, życia oraz osiągnięć Profesora Zygmunta Stanisława Makowskiego (1922–2005) jako pioniera w dziedzinie konstrukcji przestrzennych. Przez 22 lata...
Sztuka patrzenia i rysowania
W artykule opisano związki między umiejętnością aktywnej percepcji przestrzeni a rysunkiem odręcznym, ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w rozwijaniu umiejętności twórczych architektów. Wyróżniono cztery kategor...
Murals – artistic outside of architecture
In the article examples from the history of murals are discussed which point to the positive manifestations of the coexistence of painting and architecture, with special attention to the relation between the architect a...
Wstęp do modelowania przestrzeni – łączenie podstaw teorii kompozycji z pracą z tworzywem na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej
W procesie kształcenia studentów architektury jednym z podstawowych problemów jest uświadomienie im znaczenia pojęcia kompozycja – jako podstawowego dla wszelkiej twórczości plastycznej, a zwłaszcza dla projektowania arc...
The city-picture. The mobile image of Wrocław
The article analyzes the relationship between the image of public space, features of modern visual culture and strategies of social life. Since mobility is the basis of modern culture it designates the undertaken researc...