Miasta i miasteczka o nowożytnych formach na Dolnym Śląsku
Journal Title: Architectus - Year 2016, Vol 20, Issue 2
Abstract
W artykule przedstawiono i porównano rozwiązania planów miast nowożytnych lokowanych na Dolnym Śląsku po wojnie trzydziestoletniej. Pokazano nieliczne rozwiązania urbanistyczne o formach renesansowych i barokowych. Celem było wyszukanie inspiracji i wzorów oraz wskazanie prawdopodobnych naśladownictw, a także ocena wartości projektów urbanistycznych i ich znaczenia dla utrwalania lub zmian wykorzystywanych koncepcji. Po wojnie trzydziestoletniej obszar Dolnego Śląska miał zorganizowaną i stosunkowo kompletną sieć osadniczą. Jednym z nielicznych powodów zakładania miast była rozwijająca się dziedzina gospodarki – wydobycie rud metali. Drugim były względy prestiżowe. I to w tym wypadku odpowiedni dobór form przestrzennych miał dużo większe znaczenie. Wśród miast górniczych powstały dwa o wyraźnie renesansowym rozplanowaniu – Bolesławów (1581) i Złotniki Lubańskie (1677). Te miasteczka prezentują się typowo dla regionu (Saksonii, Czech, zwłaszcza rejonu Sudetów) i należą do późniejszych realizacji (choć w całej Europie stosowanych jeszcze w XVII, a nawet XVIII w.). Ze względu na swój niewielki rozmiar, podobnie jak inne miasta górnicze regionu, składają się tylko z obszernego rynku z czterema ulicami i otaczających go pierzei zabudowy. W okresie baroku powstały nieliczne nowe miasta zakładane przez dworzan austriackich i nową szlachtę w celu nobilitacji. Najważniejsze inicjatywy urbanistyczne związane są z działalnością członków rodziny książęcej Wirtembergów, którzy urządzając swe nowe rezydencje, dbali o fundację lub rozwój sąsiedniego miasta. Z inicjatywy pierwszego z książąt, Sylwiusza Nimroda, założono Dobroszyce (1663). Eleonora Charlotta, wdowa po Sylwiuszu II Fryderyku, przyczyniła się zaś do powstania barokowej enklawy miejskiej w Twardogórze (ok. 1685). Innym przykładem miasta o układzie barokowym stał się Brzeg Dolny Dyhrnów (1662). Oprócz rozwiązań zachowawczych renesansowych w genezie stosowanych w większości przypadków przy zakładaniu miast górniczych i rzemieślniczych powstały też na Dolnym Śląsku w 2. połowie XVII w. bardzo nowatorskie założenia urbanistyczne. Z zestawień ujawnia się, że projekty zastosowane przy zakładaniu północnośląskich barokowych miast należały do nurtu awangardowego. Powstawały równocześnie lub nawet wcześniej od wielu analogicznych fundacji z sąsiednich terenów.
Authors and Affiliations
Bogna Ludwig
Keywords
Related Articles
- EP ID EP164760
- DOI 10.5277/arc160204
- Views 77
- Downloads 0
Architektoniczne i mentalne podstawy wizerunku głównej ulicy handlowej. Przypadek ulicy Świdnickiej we Wrocławiu
W artykule przedstawiłem wyniki sześciu badań wizerunku oraz społecznego funkcjonowania ulicy Świdnickiej. W przekrojowych, jakościowych i ilościowych badaniach, włącznie z metodą kartowania poznawczego, wzięło udział 29...
Common Ground: architecture – nature – people
The 13th Venice Architecture Biennale (2012) showed a new way of perceiving architecture as a component of public space – common ground. This kind of approach may be revealed in the mutual relation between three elements...
Powojenny rozwój społeczno-przestrzenny Zielonej Góry
Miasto jako system ulega ciągłym przekształceniom, co nie wpłynęło na fakt, iż pomiędzy jego strukturą społeczną a formą urbanistyczną zauważalny jest nadal nierozerwalny związek. Rewolucja ogólnooświatowa XX w., przyczy...
Transformation of function – new life of the monument. Reason for the choice of function which could be used to adaptation of the architectural monument
This research proved the possibility of adaptation of former palace complexes to a modern function that will give rise to the increase of public and investor interest in valuable historical and architectural heritage whi...
School of modernism – the problem of evaluating the architecture of Warsaw school buildings during the interwar period on the example of the former Female Vocational School
The aim of the article is to present a procedure model in the field of recognition and assessment of cultural values of modernist school buildings from the interwar period. The main part of the work is a case study of an...