Motywy religijne i magiczne utrwalone w ludowych nazwach roślin (na przykładzie leksyki górali rabczańskich)
Journal Title: Język - Szkoła - Religia - Year 2018, Vol 0, Issue 3
Abstract
Przedmiotem artykułu jest opis ludowych nazw roślin, w których strukturze utrwalone zostało słownictwo związane z religią i magią. Autorka podejmuje się także próby określenia relacji między pierwiastkiem chrześcijańskim a pogańskim. Zgromadzony materiał obejmuje gwarowe słownictwo mieszkańców kilku wsi podhalańskich. Biorąc pod uwagę eksplikacje respondentów, odnotowane słownictwo gwarowe skwalifikowano do czterech nadrzędnych kategorii: cechy fizyczne desygnatu, czas i miejsce wegetacji, wartość użytkowa oraz odniesienia kulturowe (religia i magia). Pozwoliło to wskazać, jaki procent ogólnego zasobu botanicznego stanowią nazwy roślin, na których powstanie wpłynęła religia i magia. W tekście opisano 18 gwarowych jednostek leksykalnych, które pozwalają zrekonstruować ludową wizję świata, a także odkryć wartościowanie i sposób myślenia wspólnoty wiejskiej. Analiza wykazała, że postrzeganie gatunków botanicznych zależy w dużej mierze od kultury społeczności wiejskiej. Ludowe nazwy roślin, zawierające w swej strukturze sakronimy, np. Bóg, Chrystus, Matka Boska, świadczą o silnym przywiązaniu wiejskiej wspólnoty językowo-kulturowej do religii katolickiej. Słownictwo botaniczne dowodzi również, jak szczególna jest w kulturze ludowej rola wierzeń i praktyk magicznych. W zebranym materiale pojawiają się jednak nieliczne nazwy roślin związane z magią. Dawne rytuały zanikają bowiem pod wpływem kultury chrześcijańskiej. Wydaje się jednak, że elementy racjonalne i irracjonalne w kulturze ludowej współistnieją i odzwierciedla je język.
Authors and Affiliations
Ilona Kulak
Językowy obraz Istoty Boskiej w powieściach Doroty Terakowskiej "Poczwarka" i "Samotność Bogów"
Artykuł podejmuje próbę zrekonstruowania obrazu Istoty Boskiej wykreowanego w dwu tytułowych powieściach Doroty Terakowskiej. Analiza wyekscerpowanego/zebranego materiału przykładowego pozwoliła określić pojęcia obrazują...
Biblia w filozofii dramatu ks. Józefa Tischnera Piotr Karpiński
Ważną częścią Tischnera refleksji o człowieku jest tzw. myślenie religijne, które traktuje religię i pisma religijne jako ważne źródło poznania antropologicznego. Tym, co kazało Tischnerowi włączyć religię do swojej filo...
Motywy religijne w poematach Franciszka Sędzickiego "Gôdka o Januszu Skwierku" i "Jôchim Czwaruch"
Franciszek Sędzicki (1882–1957), poeta kaszubski, członek grupy literackiej młodokaszubów, w poematach: Gôdka o Januszu Skwierku i Jôchim Czwaruch stworzył ludową wizję świata, w której dobro zwycięża, zło zostaje ukaran...
Czy tylko niebo spamięta? Konteksty interpretacyjne w szkolnej lekturze Cmentarzy nad Dunajcem Janusza St. Pasierba
Artykuł stanowi propozycję lektury wiersza Janusza Stanisława Pasierba pt. Cmentarze nad Dunajcem poprzez analizę i interpretację jego kontekstów faktograficznych. Uwzględnione zostały następujące konteksty: historyczny,...
Morze, obłok i kamień – Janusz Pasierb jako piewca trzech żywiołów (refleksje semantyczne)
Artykuł zawiera analizy semantyczne wybranych miniaturowych, trójwersowych tekstów ks. Janusza Pasierba z tomiku Morze, obłok i kamień. Jest to cykl 66 utworów, w których na tych trzech tytułowych słowach skupiona został...