Nadtlenek wodoru. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego1
Journal Title: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy - Year 2013, Vol 29, Issue 1
Abstract
Nadtlenek wodoru (H2O2) jest bezbarwną, kla-rowną cieczą o właściwościach wybuchowych i utleniających stosowaną jako: utleniacz paliwa rakietowego, środek odkażający (w formie wody utlenionej) oraz silny utleniacz w wielu reak-cjach chemicznych. Związek ten stanowi substrat w syntezie takich związków chemicznych, jak: nadboran sodu, nadwęglan sodu, hydrochinon, hydrazyna, organiczne nadtlenki i wiele innych. W Europie nadtlenek wodoru jest wykorzystywany szczególnie w celu bielenia masy papierowej (48%).Nadtlenek wodoru stosowany w medycynie i weterynarii występuje pod postacią wody utle-nionej. Roztwory 3- ÷ 3,5-procentowe są stoso-wane do odkażania ran, natomiast roztwory 7- ÷ 15-pro-centowe są stosowane, jako tzw. „wybie-lacze na bazie aktywnego tlenu” w środkach chemii gospodarczej. Mniejsze ilości nadtlenku wodoru są wykorzystywane w produkcji takich kosmetyków,ak: pasty do zębów, dezodoranty i płyny do rozjaśniania włosów.Nadtlenek wodoru został zaklasyfikowany urzędowo jako substancja mogąca powodować pożar lub wybuch i silny utleniacz, a także jako substancja działająca szkodliwie w następstwie wdychania i po połknięciu oraz żrąca na skórę, powodująca poważne oparzenia skóry i uszko-dzenia oczu.Nadtlenek wodoru w warunkach narażenia zawodowego wchłania się do organizmu drogą inhalacyjną i przez skórę. Populację osób narażonych na ten związek stanowią pracownicy zatrudnieni przy jego produkcji oraz konsumenci.Głównymi skutkami ostrego inhalacyjnego narażenia na mgły lub pary nadtlenku wodoru o dużych stężeniach u ludzi jest ostre działanie drażniące oraz stany zapalne nosa i gardła. U narażonych zawodowo obserwowano: odbar-wienia włosów, krwawienia z nosa, drażniące działanie na oczy i błony śluzowe dróg odde-chowych. U osób narażanych na związek o dużym stężeniu stwierdzano ponadto: bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, drgawki, niedowład, obrzęk płuc, utratę przytomności i wstrząs. Nawet krótkie okresy narażenia mogą powodować u ludzi poparzenie i łzawienie oczu.Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem zaliczyła nadtlenek wodoru do grupy 3., czyli do związków nieklasyfikowanych jako rakotwórcze dla ludzi, uznając za niewystarczające dowody działania rakotwórczego tego związku na zwierzęta doświadczalne. Nadtlenek wodoru w warunkach in vitro wyka-zywał działanie genotoksyczne na komórkach ssaków (w tym ludzi), powodując: wzrost liczby aberracji chromosomowych, mutacji genowych oraz zmiany w strukturze chromosomów w teście wymiany chromatyd siostrzanych. Nadtlenek wodru testowany w warunkach in vivo na erytrocytach polichromatycznych szpiku kostnego myszy nie powodował ani wzrostu częstości tworzenia mikrojąder, ani nieplanowej syntezy DNA w hepatocytach szczura.W badaniach doświadczalnych na zwierzętach nie stwierdzono istotnych zaburzeń funkcji rozrodczych w wyniku narażenia na nadtlenek wodoru. Za skutek krytyczny działania nadtlenku wodoru przyjęto jego miejscowe działanie drażniące na: skórę, drogi oddechowe i oczy. Związek nie wykazuje działania układowego, ponieważ ulega szybkiemu rozkładowi przez katalazę zawartą: we krwi, w błonach śluzo-wych i w większości tkanek. Na podstawie wyników badań pochodzących z narażenia zawodowego wartość NOAEL dla objawu zaburzenia czynności płuc mieści się w przedziale 0,1 ÷ 0,6 ppm. Skutki działania drażniącego u ludzi obserwowano już po narażeniu na związek o stężeniu 0,83 mg/m[sup]3[/sup] (0,6 ppm). Stężenie to przyjęto za wartość LOAEL i wyliczono z niej wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) nadtlenku wodoru wynoszącą 0,4 mg/m[sup]3[/sup]. Zaproponowane wartości są mniejsze od dotychczas obowiązującej w Polsce wartości NDS związku, która wynosi 1,5 mg/m[sup]3[/sup], a także od wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) – 4 mg/m[sup]3[/sup].Proponuje się, ze względu na działanie draż-niące nadtlenku wodoru, przyjęcie stężenia 0,8 mg/m3 za wartość NDSCh i oznakowanie związku literą „C” – żrąca. Nadtlenek wodoru o stężeniu 0,4 mg/m3 powinien zabezpieczyć pracowników przed szkodliwymi skutkami działania drażniącego na oczy, skórę i błonę śluzową dróg oddechowych.
Authors and Affiliations
Renata Soćko
Keywords
Related Articles
- EP ID EP224529
- DOI -
- Views 104
- Downloads 0
Produkcja biopaliw – priorytetowy kierunek badań naukowych
Calcium hydroxid. Determination in workplace air
Calcium hydroxide is a white color solid. It is used in construction, chemical industry, water purification and wastewater treatment, flue gas desulphurization. Calcium hydroxide causes serious damage to the eyes, irrita...
Lead and its inorganic compounds, other than lead arsenate and lead chromate as Pb, inhalable fraction. Documentation of suggested occupational exposure limits (OELs)
Lead (Pb, atomic weight 207.19) in inorganic compounds usually has the oxidation state II, but state IV also occurs. Lead is a soft, silvery grey metal. In the Earth’s crust it is present in various minerals such as sul...
Dustiness test methods for nanomaterials
This article presents issues associated with standard and alternative dustiness test methods for materials with reference to their size fractions (inhalable, thoracic and respirable) according to standard EN 15051: 2006...
Ftalan dimetylu. Metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy
Ftalan dimetylu (DMP) jest bezbarwną cieczą o słabym zapachu aromatycznym. Substancja ta jest stosowana w przemyśle jako plastyfikator tworzyw sztucznych oraz składnik środków zapachowych do produkcji kosmetyków i deterg...