POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków
Journal Title: Miscellanea Anthropologica et Sociologica - Year 2012, Vol 13, Issue 1
Abstract
W dziejach polskiej religijności i kultury symbol krzyża jako najważniejszy znak chrześcijaństwa ma miejsce wyjątkowe. Literatura piękna, zwłaszcza poezja, ukazuje, że zawsze pełnił ważną rolę w liturgii, kulturze, sztuce, piśmiennictwie i tradycji. Często też odczytywano jego znaczenie w kontekście aktualnej sytuacji historycznej, społecznej i politycznej. Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków 87 Określenie zakresu pojęć związanych z symboliką krzyża w utworach literackich nie jest łatwe. Przede wszystkim wiąże się ze zbawczą męką i śmiercią Chrystusa i ten temat szczególnie eksponowany jest w literaturze średniowiecznej. W późniejszym baroku dochodzi do połączenia pierwiastków religijnych z ideami patriotycznymi. Krzyż wyraża wówczas postawę męstwa i wiąże z sarmackim przeświadczeniem o wybraniu przez Boga narodu polskiego, co potem szeroko zostało rozwinięte w idei romantycznegomesjanizmu. Wybrane utwory Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida ukazują dobitnie, że w XIX wieku symbol krzyża łączył się ze świadomością narodową i postawami patriotycznymi Polaków w sposób szczególny. Znak, który przez wiele stuleci miał głównie odzwierciedlenie sakralne, stał się wówczas symbolem trwania narodu, jego godłem, znaczył ślady żołnierskiej tułaczki i na stałe wpisał się w pejzaż polskiej ziemi. Okres, w którym obecność krzyża w literaturze odgrywa bardzo istotną rolę, to także czas pierwszej i drugiej wojny światowej. Odnajdujemy tutaj bliską romantycznemu mesjanizmowi interpretację krzyża. Pojawia się on jako symbol nadziei i życia, droga pokoju, miłości i wybaczenia, jako wzór prowadzący do zbudowania nowego, lepszego świata. Twórczość współczesna kontynuuje motyw krzyża – symbolu cierpienia i miłości, wpisanego historię narodu polskiego, w jego kulturę i wszystkie dziedziny sztuki. Pojawia się on teraz również w nowych, konkretnych sytuacjach życiowych, nieraz w bardzo trudnej codzienności. Dziś trudniej człowiekowi pogodzić się z myślą, że odczucie wzniosłości cierpienia dla idei prowadzi najczęściej do spojrzenia na nie przez pryzmat krzyża, choć dzieje Polski, utrwalone w literaturze i sztuce pięknej ukazują, że im bardziej bolesne były polskie doświadczenia historyczne, tym silniej społeczna wrażliwość odnosiła je właśnie do krzyża. Choć w świecie dokonuje się wiele przemian, to krzyż jako wartość uniwersalna trwa i bogactwo jego znaczeń, pomimo częstego niezrozumienia, odrzucenia, czy tworzenia własnych wizji tego symbolu, przywoływane jest nadal we wszystkich aspektach życia człowieka.
Authors and Affiliations
Bożena Leszczyńska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP52879
- DOI -
- Views 95
- Downloads 0
Governmentality i co dalej? Dyskusja na otwarcie tomu: Wokół governmentality
Dyskusja na otwarcie tomu: Wokół governmentality<br/><br/>
RECENZJE I SPRAWOZDANIA „Świat (nie)przyjazny starości” – sprawozdanie z cyklu seminariów naukowych
Tożsamość narracyjna: Ironia ludzkiej tożsamości: narracja a problem nieskończoności podmiotu
Tożsamość narracyjna jest kategorią niezbędną dla współczesnej antropologii filozoficznej,a w szczególności dla filozofii podmiotu, co artykuł ten pokaże na przykładzie fenomenu,który Stanely Cavell określa ironią ludzki...
MIEJSCE PRACY PRZYSZŁOŚCI – PRZESTRZEŃ INNOWACJI, IMITACJI, INSTRUMENTALIZACJI? „O nas się mówi, ale z nami się nie rozmawia”. Dziecko w kulturze współczesnej i badaniach społeczno-kulturowych w kontekście polskiej debaty na temat technologii reprodukcyjnych
Technologia in vitro, stosowana w Polsce od trzydziestu lat, budzi wiele kontrowersji i jest ważnym elementem dyskusji politycznych. Biorą w nich udział politycy, publicyści, reprezentanci Kościoła katolickiego, lekarze,...
Sprawozdania i recenzje: Wojna w Biblii i na starożytnym Bliskim Wschodzie (Warfare, ritual, and symbol in biblical and modern contexts, eds. B.E. Kelle, F. Ritchel Ames, J.L. Wright, Society of Biblical Literature, Atlanta 2014 („Ancient Israel and its literature”, no. 18), ss. 308)