POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków
Journal Title: Miscellanea Anthropologica et Sociologica - Year 2012, Vol 13, Issue 1
Abstract
W dziejach polskiej religijności i kultury symbol krzyża jako najważniejszy znak chrześcijaństwa ma miejsce wyjątkowe. Literatura piękna, zwłaszcza poezja, ukazuje, że zawsze pełnił ważną rolę w liturgii, kulturze, sztuce, piśmiennictwie i tradycji. Często też odczytywano jego znaczenie w kontekście aktualnej sytuacji historycznej, społecznej i politycznej. Polski „Krzyż Dziejów” w twórczości wielkich romantyków 87 Określenie zakresu pojęć związanych z symboliką krzyża w utworach literackich nie jest łatwe. Przede wszystkim wiąże się ze zbawczą męką i śmiercią Chrystusa i ten temat szczególnie eksponowany jest w literaturze średniowiecznej. W późniejszym baroku dochodzi do połączenia pierwiastków religijnych z ideami patriotycznymi. Krzyż wyraża wówczas postawę męstwa i wiąże z sarmackim przeświadczeniem o wybraniu przez Boga narodu polskiego, co potem szeroko zostało rozwinięte w idei romantycznegomesjanizmu. Wybrane utwory Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego i Cypriana Kamila Norwida ukazują dobitnie, że w XIX wieku symbol krzyża łączył się ze świadomością narodową i postawami patriotycznymi Polaków w sposób szczególny. Znak, który przez wiele stuleci miał głównie odzwierciedlenie sakralne, stał się wówczas symbolem trwania narodu, jego godłem, znaczył ślady żołnierskiej tułaczki i na stałe wpisał się w pejzaż polskiej ziemi. Okres, w którym obecność krzyża w literaturze odgrywa bardzo istotną rolę, to także czas pierwszej i drugiej wojny światowej. Odnajdujemy tutaj bliską romantycznemu mesjanizmowi interpretację krzyża. Pojawia się on jako symbol nadziei i życia, droga pokoju, miłości i wybaczenia, jako wzór prowadzący do zbudowania nowego, lepszego świata. Twórczość współczesna kontynuuje motyw krzyża – symbolu cierpienia i miłości, wpisanego historię narodu polskiego, w jego kulturę i wszystkie dziedziny sztuki. Pojawia się on teraz również w nowych, konkretnych sytuacjach życiowych, nieraz w bardzo trudnej codzienności. Dziś trudniej człowiekowi pogodzić się z myślą, że odczucie wzniosłości cierpienia dla idei prowadzi najczęściej do spojrzenia na nie przez pryzmat krzyża, choć dzieje Polski, utrwalone w literaturze i sztuce pięknej ukazują, że im bardziej bolesne były polskie doświadczenia historyczne, tym silniej społeczna wrażliwość odnosiła je właśnie do krzyża. Choć w świecie dokonuje się wiele przemian, to krzyż jako wartość uniwersalna trwa i bogactwo jego znaczeń, pomimo częstego niezrozumienia, odrzucenia, czy tworzenia własnych wizji tego symbolu, przywoływane jest nadal we wszystkich aspektach życia człowieka.
Authors and Affiliations
Bożena Leszczyńska
Keywords
Related Articles
- EP ID EP52879
- DOI -
- Views 94
- Downloads 0
Sprawozdania i recenzje: Wojna i religia
SOCJOLOGIA EMOCJI: Empathy as an emotional practice in historical pedagogy
Most of the pedagogies at memorials and museums in Germany dedicated to the crimes ofNational Socialism and the history of the GDR share the common pedagogical goal of developinga sense of empathy in students and visitor...
POLISEMIA KRZYŻA W PRAKTYKACH SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO The Crosses of Auschwitz: Nationalism and Religion in Post-Communist Poland
This article analyses the controversy which emerged as a result of the crosses erected by nationalist Polish Catholics just outside the former death camp Auschwitz in the summer and fall of 1998. This episode, known as “...
RECENZJE I SPRAWOZDANIA: Sprawozdanie z konferencji „Researching Japan in Social Sciences and Humanities”
Narrative identity: Irony of Human Identity: the Finished/Unfinished Self in Narration
Narrative identity is an essential category of contemporary philosophical anthropology,and especially philosophy of selfhood, simply cannot do without. This article will illustratethis specific point with the example of...