Türkdilli xalqlarda simvollaşmanın mifik xarakteri və ümumi kodlaşma sistemi
Journal Title: Scientific Research - Year 2025, Vol 5, Issue 4
Abstract
Mif bütün parametrlərdə daşıdığı funksiya və formalaşdırdığı təsəvvür baxımından dünyanı dərk hadisəsidir. Əski təsəvvürlərə dayanan və özünə qədərkiləri içinə almaq gücündə olan bu düşüncə və təsəvvür modeli xalqların müqəddəsi olaraq geniş müstəvidə bəşər sivilizasiyanın gəldiyi yolu aydınlaşdırmaq gücü və imkanı ilə spesifikləşir. Dünya xalqları müxtəlif səviyyələrdə üzünü keçmişə, ilkinliyə tutmaqla daha aydın, həm də dolğun təsəvvürə malik olmaq üçün sinxron və diaxron yanaşmalarda prosesin gedişini izləməyə daha çox həssaslıq göstərirlər. Şərqdə və qərbdə olan mənzərə və onun bir etnopotensiya olaraq daşınışı fərqli aspektlərdə özünü nümayiş etdirməklə, həm də yaxınlıqlar, oxşarlıqlar səviyyəsində diqqət önünə gəlir. Dünyanın qədim xalqları (həm də mədəniyyət ocaqları), türk, hind, çin, ərəb mənbələrinin şifahi və yazılı qaynaqlar əsasında daşıyıb gətirdikləri tipoloji yanaşmaları və transformasiyaların gedişini sistemli şəkildə izləməyi bir zərurət olaraq qarşıya qoyur. Xalqların qədim mədəniyyət abidələri, folklor yaddaşı, inam və etiqadları, əski təsəvvürləri, gen yaddaşı bir kod olaraq müxtəlif səviyyələrdə qəlibləşmələrə, əhvalat və hekayət kontekstində açılışmalara əsas olur. Hindlilərdə kitab içində kitab kimi daşlaşan abidələr tarixin daha dərin qatlarından sonrakı dövrlərə daşınış modeli ilə spesifikləşir. Türk xalqlarında bunun mədəniyyət hadisəsi olaraq konseptləşməsi şifahi ənənəyə, ötürücülük missiyasına bağlanır. Əsatir, əfsanə, rəvayət, inam, etiqad, nağıl, dastan, epos, atalar sözü, məsəl, tapmaca, lətifə, mərasim folkloru və s. timsalında zənginləşmənin axarı və üzərində aparılan müşahidələr əski təsəvvür və düşüncə qalaktikasının formulasını öz içində hazırlamaqla bir əxlaq, davranış və tərbiyə modeli olaraq gələcəyə ötürülmənin mexanizmlərini müəyyənləşdirir.
Authors and Affiliations
Jalə Nağıyeva
Keywords
Related Articles
- EP ID EP766552
- DOI 10.36719/2789-6919/44/65-69
- Views 12
- Downloads 0
Modernləşən Naxçıvanın sənaye iqtisadiyyatı: tədarük zəncirinə sistemli yanaşma
Xülasə Məqalədə qloballaşan dünyada ticarətin tədricən sərbəstləşdirilməsi rəqabətin və təşkilatların artması ilə yanaşı, daşıma yollarının uzanması sürət amilini önə çıxarmışdır. Qloballaşmanın hökm sürdüyü müasir dü...
İSHALƏLEYHİ DƏRMAN BİTKİLƏRİNİN BUZOVLARIN MÜALİCƏ VƏ PROFİLAKTİKASINDA ƏHƏMİYYƏTİ
Xülasə Müəyyən edilmişdir ki, mədə-bağırsaq pozuntuları ilə müşayiət olunan buzovların ishalının müalicə və profilaktikasında dərman bitkilərinin kimyəvi preparatları ilə kompleks tətbiqi, buzovların ishalının sağal...
SİNİF RƏHBƏRİNİN İŞİNİN PLANLAŞDIRILMASI
Xülasə Gündən-günə yeniləşən cəmiyyətimizdə ümumtəhsil məktəblərində təlim-tərbiyə prosesinin səmərəli təşkili bu işə ayrı-ayrı siniflərdə necə diqqət yetirilməsindən çox asılıdır. Məhz bu mənada ən əsas ağırlıq sinif...
Ağıllı ev və istifadə olunan İoT texnologiyaları
Ağıllı ev anlayışı əvvəllər əsasən ətraf mühit sistemlərinin mərkəzləşdirilmiş və yarıavtomatlaşdırılmış idarə olunmasını ifadə edirdisə, İnternet əşyaları (IoT-Internet of Things) internet xidmətlərinin əhatə dairəsini...
MAŞIN, CİHAZLARIN VƏ APARATLARIN DİNAMİKASI, MÖHKƏMLİYİ
Xülasə Maşınların, cihazların və aparatların dinamikası və sabitliyi mühəndislik dizaynının və inkişafının əsas aspektləridir. Bu anlayışlar texniki sistemlərin təhlükəsizliyini, səmərəliliyini və davamlılığını təmin...