WYCHOWANIE RELIGIJNE ELEMENTEM EDUKACJI PIJARSKIEJ W RZECZYPOSPOLITEJ OBOJGA NARODÓW NA PRZEŁOMIE XVII I XVIII WIEKU
Journal Title: Colloquium - Year 2016, Vol 1, Issue
Abstract
Organizacja szkół pijarskich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów oparła się głównie na zapisach konstytucji zakonnych autorstwa Józefa Kalasancjusza. Część II Constitutionum Congregationis Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum niemal całkowicie poświęcona była szkolnictwu. Nie tworzyła ona sztywnych zasad nauczania, gdyż pozostawiała dużą swobodę nauczycielowi, tak w doborze tematyki zajęć, jak i podawanych lektur. Konstytucje Kalasancjusza w wydaniach w poszczególnych prowincjach zakonu zasadniczo umieszczano w całości. W kolejnych edycjach nie zmieniano ich treści, natomiast uzupełniano je nowszymi postanowieniami Kapituły Generalnej oraz kapituł prowincjonalnych. Było to zgodne z założeniami Kalasancjusza, który uwzględniał samodzielne działania w prowincjach, uwarunkowane miejscowymi możliwościami i potrzebami. Organizacja szkolnictwa pijarskiego zatem różniła się między sobą w prowincjach, co mogło powodować wrażenie braku dokumentu normującego działanie placówek oświatowych zakonu. Takie rozwiązanie było jednak zgodne z założeniami władz pijarskich. Każdorazowe wydanie konstytucji zakonu w poszczególnych prowincjach zawierało podstawowe zalecenia Kalasancjusza (ostatecznie przeredagowane w 1694 roku przez kapitułę generalną, której postanowienia ogłosił w 1698 roku w Rzymie generał zakonu Joannes Franciscus Foci) oraz późniejsze postanowienia Kapituły Generalnej i kapituł danej prowincji dotyczące organizacji szkolnictwa i doboru treści nauczania oraz lektur. Swoboda w organizacji szkół, doborze literatury, otwarcie na nowości a nawet eksperymenty, pozwoliły zapewne zakonowi na ziemiach ówczesnej Rzeczypospolitej na przygotowanie gruntu do późniejszych wielkich reform w duchu oświeceniowym. Prawdopodobnie pijarskie ratio studiorum umożliwiło zakonowi w XVIII wieku wyprzedzenie w dziedzinie oświaty innych zgromadzeń nauczających, na czele z Towarzystwem Jezusowym, które do połowy XVIII wieku wśród katolików odgrywało na tym polu wiodącą rolę. Najważniejszym zadaniem wychowawczym szkół pijarskich, jak i innych placówek w omawianym okresie związanych z Kościołem katolickim, było wychowanie młodzieży w pobożności, która miała chłopców strzec przed występkiem. Uważano, że samo wykształcenie pozbawione „bojaźni Bożej” nie może przynieść właściwych skutków wychowawczych. Nauczyciele w trakcie lekcji nie ograniczali się tylko do podania treści danego przedmiotu, ale mieli kształtować wśród słuchaczy miłość religii i cnoty, aby wychowywać ich „na żywych członków Kościoła i zaszczyt społeczności”. Wszyscy uczniowie szkół pijarskich codziennie słuchali mszy świętej, a w niedzielę i święta brali udział w dwóch nabożeństwach. Słuchacze, którzy uchylali się od tego obowiązku, ponosili karę. Nowo przybyły do szkoły uczeń zobowiązany był się wyspowiadać i przyjąć komunię świętą. W każdą sobotę o godzinie piętnastej uczniowie śpiewali litanię. W czasie oratoriów starsi słuchali kazań, młodsi zaś katechizmu. Uczniowie starszych klas szkół pijarskich należeli do bractw religijnych. W szkołach pijarskich wszystko rozpoczynano, prowadzono i kończono „w imieniu Boga i dla jego chwały świętej”.
Authors and Affiliations
Jacek Taraszkiewicz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP604892
- DOI -
- Views 186
- Downloads 0
FENOMEN NICOŚCI W SFERZE RELIGIJNO-POLITYCZNEJ NA PRZYKŁADZIE MESJANIZMU ADAMA MICKIEWICZA
Niniejszy artykuł ma na celu fenomenologiczne ujęcie fenomenu nicości do-świadczanej, ukazującej się, na styku sfer religii i polityki na przykładzie mesjanizmu Adama Mickiewicza. Istotą mesjanizmu polskiego poety jest m...
MŁODZIEŻ POGRANICZA ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ POLSKI WOBEC RUCHU EKUMENICZNEGO
W artykule przedstawione zostały podstawowe elementy ruchu ekumenicznego oraz empiryczne dane dotyczące stosunku młodzieży maturalnej wobec tego ruchu. Na podstawie zgromadzonego materiału trzeba stwierdzić, że w świadom...
UBÓJ RYTUALNY W POLSKIM SYSTEMIE PRAWNYM
Artykuł stanowi analizę zmian w polskim prawie dotyczącym uboju rytualnego od 1997 roku, czyli od wejścia w życie ustawy o ochronie zwierząt. Kolejne rozstrzygnięcia zostały przedstawione w porządku chronologicznym, w ze...
ROLA OBRZĘDOWOŚCI I TRADYCJI MORSKICH W WYCHOWANIU MŁODZIEŻY W POLSCE PRZED I PO 1989 R.
Gdynia, „miasto z morza” jest miejscem, w którym jedną z działalności wychowawczych realizowanych, od chwili powstania miasta, było właśnie wychowanie morskie młodzieży. Urzeczywistniano je w gdyńskich klubach żeglarskic...
STOSUNEK WŁADZ SAMORZĄDOWYCH WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I ETNICZNYCH W OKRESIE TRANSFORMACJI USTROJOWEJ
W początkowej fazie transformacji ustrojowej kompetencje samorządów lokalnych w stosunku do mniejszości narodowych i etnicznych były bardzo rozproszone, a prawo polskie dotyczące ich ochrony było dopiero tworzone. Urzęd...