Z badań nad piśmiennictwem sakralnym średniowiecznej biblioteki klasztoru cystersów w Mogile
Journal Title: Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi - Year 2016, Vol 10, Issue
Abstract
Prezentowany artykuł stanowi fragment obszerniejszych badań nad skryptorium i biblioteką klasztoru cystersów w Mogile do przełomu XV i XVI w. Autorzy wykorzystali ustalenia Edwarda Potkowskiego, zgodnie z którymi jedną z form użytkowania pisma w średniowieczu było zastosowanie go do głoszenia zasad wiary i wyrażania chwały Bożej, czyli do tworzenia piśmiennictwa sakralnego. W jego ramach istnieją bardziej szczegółowe odmiany tematyczne, które autorzy omawiają możliwie dokładnie, wskazując konkretne dzieła i (jeśli jest to możliwe) ich twórców. Granice chronologiczne rozważań zostały wyznaczone przez stan podstawy źródłowej i przemiany kulturowe dotyczące klasztoru cystersów w Mogile. Ograniczenie się do XV stulecia wynika z faktu, że z tego okresu pochodzą wszystkie zachowane średniowieczne kodeksy. Ponadto na przełomie XV i XVI w. zachodziły zmiany związane z upowszechnieniem się druku, co oznaczało schyłek kopiowania ksiąg w skryptorium. Podstawę źródłową stanowi 20 kodeksów. Z tej liczby autorzy bezpośrednio przebadali 14, ponieważ jedynie te zostały im udostępnione. Pozostałych sześć było niedostępnych z powodu remontu w archiwum klasztornym. Te księgi przebadano za pośrednictwem Katalogu archiwum. Wszystkie kodeksy pochodzą z XV stulecia, lecz tylko dwa z jego pierwszej połowy. Natomiast 11 ksiąg powstało mniej więcej w połowie XV wieku. Z jego drugiego pięćdziesięciolecia pochodzi siedem zachowanych manuskryptów. Analiza odmian piśmiennictwa sakralnego obecnego w średniowiecznej spuściźnie biblioteki klasztoru cystersów w Mogile wykazała dominację kaznodziejstwa – aż 168 pozycji. Wysoką pozycję zajęły dzieła teologiczne, Biblia z egzegezą oraz m.in. moralistyka i liturgia. Przeważają dzieła dotyczące nauczania wiary, formacji duchowej i offi cium divinum, co było typowe dla księgozbiorów cysterskich i generalnie bibliotek klasztornych wieków średnich. Jeśli chodzi o autorów, to na pierwsze miejsce wysuwają się pisarze należący do konwentu cystersów w Mogile – opat Piotr Hirszberg, brat Mikołaj z Krakowa czy Jakub z Paradyża. Taka sytuacja nie powinna dziwić, ponieważ biblioteka konwentualna z urzędu była nastawiona na zbieranie dzieł swoich pisarzy. Wśród autorów spoza klasztoru cystersów w Mogile licznie spotykamy teksty pióra św. Bernarda z Clairvaux.
Authors and Affiliations
Zbigniew Domżał, Andrzej Wałkowski
Keywords
Related Articles
- EP ID EP244172
- DOI -
- Views 67
- Downloads 0
Digitalizacja – garść refleksji
Platforma cyfrowa dziejów książki
The collection of Joachim Lelewel in the Rare Book Department of the Vilnius University Library
Historian, cartographer, bibliographer, book scientist Joachim Lelewel (1786-1861) devised and bequeathed his private library to the Vilnius University. This collection, preserved in the Rare Book Department of the VU Li...
Książka dawna i jej właściciele = Early printed books and their owners. Zbiór studiów. T. 1-2, pod red. Doroty Sidorowicz-Mulak i Agnieszki Franczyk-Cegły, Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 2017, t.1 ss.284, t. 2 ss. 318, ISBN 978-83-65588-53-1 t. 1, 978-83-65588-54-8 t. 2, 978-83-65588-52-4 całość.
-
Biblioteka Ordynacji Massalańskiej w zbiorach Państwowego Muzeum Historyczno-Archeologicznego w Grodnie
Biblioteka Ordynacji Massalańskiej Bispingów, podobnie jak inne księgozbiory Grodzieńszczyzny, została utracona w czasie II wojny światowej. Historia kolekcji sięga 1853 r., kiedy to została ufundowana ordynacja. Bibliot...
Książki Stanisława Orzechowskiego w zbiorach Oddziału Kolekcji Bibliotecznych i Historycznych Narodowej Biblioteki Ukrainy im. W. I. Wernadskiego
-