MUSIKPÄDAGOGIK: VERSCHLUNGENE WEGE DURCH DIE ZEIT. TRADITIONEN – TENDENZEN – GEFAHREN. KRITISCHE ANMERKUNGEN ZU WEGWEISENDEN KONZEPTEN DES MUSIKUNTERRICHTS IM 20. JAHRHUNDERT
Journal Title: Ars inter Culturas - Year 2010, Vol 0, Issue 1
Abstract
PEDAGOGIKA MUZYCZNA: KRĘTE DROGI PRZEZ CZAS. TRADYCJE – TENDENCJE – NIEBEZPIECZEŃSTWA. UWAGI KRYTYCZNE DO PREKURSORSKICH KONCEPCJI NAUKI O MUZYCE W XX WIEKU Autor rozprawy rozpoczyna od omówienia związków muzyki ze społeczeństwem po to, aby pokazując multifunkcjonalność muzyki, przedstawić jej funkcjonowanie w XX wieku w społeczeństwach podporządkowanych narodowemu socjalizmowi, faszyzmowi i marksizmowi. Sulz podkreśla, iŜ pedagogika muzyczna podlegała zawsze naciskom „sił kształcenia”, które usiłowały do niej przenieść obszar ideologii, światopoglądów. Wartość muzyczna wówczas przestaje być „sama w sobie”, stając się środkiem instrumentalizacji wychowawczej. Sulz uwaŜa, Ŝe muzyka powinna wyzwolić się z tych ograniczeń, gdyŜ ma ona zupełnie „inny program” – poprzez swoją emocjonalną siłę oddziałuje na grupy społeczne i jednostki ludzkie. Muzyka nauczana w szkołach wyrosła z tradycji nauczania w nich śpiewu. W Austrii podstawowa nauka szkolna była obowiązkowa od 1774 roku, a nauka śpiewu stanowiła jeden z elementów edukacji. Z czasem opracowane zostały metody pedagogiki muzycznej obowiązujące faktycznie w Europie Środkowej. Wschodnia Europa wzmocniła kanon pedagogiki europejskiej tradycją śpiewu. Zarys rozmaitych koncepcji pedagogiki muzycznej w Europie Sulz rozpoczyna od podstawy normatywnej, której opozycję przedstawia jako tendencję konsensualną. Normy są waŜne, jedne naleŜy uznawać za prawa uniwersalne, inne negocjować, co wynika z rozwoju demokracji równieŜ w omawianej dziedzinie. W rozprawie uwypuklono waŜne postacie niemieckiej pedagogiki muzycznej i ich poglądy. Pierwszym z nich był Leo Kerstenberg (1882-1962), który stworzył podwaliny usystematyzownia tej dziedziny zarówno w kontekście przedmiotu szkolnego „muzyka”, jak i rozwoju dyscypliny naukowej. Reforma Leo Kastenberga objęła swym zasięgiem całe szkolnictwo niemieckie, poczynając od przedszkola, a kończąc na wyŜszych uczelniach. Przyświecała jej idea tworzenia muzycznych grup społecznych, budowanych współpracą triady: artysty – naukowca – pedagoga. Omówione są teŜ rozwaŜania innego niemieckiego filozofa, który wyznaczał ścieŜki powojennej edukacji muzycznej – Theodora W. Adorno. Ten wybitny filozof postulował, aby młodzieŜ uczona była tak, aby umiała odkrywać wartości muzyki wysokiej i nie obcowała tylko z muzyką nieartystyczną („kunstlose Spielmusik”). W pewnej części autor niniejszego opracowania poddaje krytyce koncepcję Adorno oparcia przedmiotu muzyka głównie na słuchaniu „nowej muzyki”, zaś niemal całkowitego wyeliminowania pieśni i ich śpiewania. Adorno wychodził bowiem z załoŜenia, Ŝe śpiew moŜe być niebezpiecznym narzędziem instrumentalizacji wychowania ideologicznego, co było w okresie nazistowskim wykorzystywane do „urabiania” postaw młodzieŜy, charakteryzującej się ślepym posłuszeństwem wobec zbrodniczej dyktatury. Adorno w czasach powojennych szukał moŜliwości zaangaŜowania młodzieŜy w refleksję sztuki, która mogłaby dokonać swoistego katharsis, oczyścić Niemcy ze stanu depresji po holocauście i ludobójstwie. Współczesne koncepcje muzyczno- pedagogiczne starają się odrzucić ten „adornowski akt pokuty”, a zwrócić się w stronę rozmaitych dydaktyk, które ulegają wpływom nowoczesnych mediów. Ttwórcami naukowej pedagogiki muzycznej w Niemczech są: Michael Alt (1905) i Sigrid Abel-Struth. W ostatnich dziesięcioleciach na wyŜszych uczelniach muzycznych powstały katedry pedagogiki czuwające nad programową i merytoryczną stroną edukacji muzycznej. Wszechobecny świat kultury masowej lansuje rodzaj śpiewu niemający wiele wspólnego z kulturą wysoką. Coraz silniejszy staje się nurt edukacyjny oparty na nauczaniu „przez muzykę” lub „ku muzyce” i kierujący się wyczuleniem na hierarchię wartości. Rozprawę zamyka podsumowanie znamiennie zatytułowane „Czy muzyka szkolna jest w kryzysie?”. Tytuł ten został przyjęty za tytułem wystąpienia Wilfrieda Gruhna w czasopiśmie „Musik und Unterricht”. Gruhn postuluje zmianę myślenia muzycznego, tak aby z jednej strony obejmowałoby ono zjawiska zaliczane do świata muzyki doby obecnej, a z drugiej nie zatracało się jedynie w takich tematach jak np. „Muzyka i przemoc” oraz „Muzyka i pieniądze”.
Authors and Affiliations
Josef Sulz
Keywords
Related Articles
- EP ID EP165582
- DOI -
- Views 81
- Downloads 0
PRZYBLIŻANIE DALEKIEGO WSCHODU. O TRZECH POLSKICH PODRÓŻACH ORIENTALNYCH
ANNÄHERUNG AN OSTASIEN. ÜBER DREI POLNISCHE REISEN IN DEN ORIENT Im XIX. Jahrhundert haben sich polnische Reisen nach Zentral- und Ostasien aus zwei Gründen ergeben: durch eigene Interessen am Orient oder aufgrund eines...
РАЗВИТИЕ УКРАИНСКОЙ ФОРТЕПИАННОЙ ШКОЛЫ В ХХ СТ. МУЗЫКАЛЬНО-ПРОСВЕТИТЕЛЬСКИЕ ТРАДИЦИИ И МЕТОДИЧЕСКИЕ ОРИЕНТИРЫ
DEVELOPMENT OF UKRAINIAN PIANO SCHOOL IN 20TH CENTURY: MUSICAL AND EDUCATIONAL TRADITIONS AND METHODOLOGICAL GUIDELINES Rapid development of Ukrainian piano school is an inseparable part of European piano school’s evolut...
Edukacja muzyczna na świecie w kręgu zainteresowań czasopisma „Wychowanie Muzyczne"
TOPICS IN MUSIC EDUCATION WORLDWIDE PRESENTED IN “WYCHOWANIE MUZYCZNE” JOURNAL The author analyzes the variety of topics in music education worldwide, presented until 2016 in “Wychowanie Muzyczne” journal since it has...
СИСТЕМА ПОДГОТОВКИ УЧИТЕЛЕЙ МУЗЫКИ В (МУЗЫКАЛЬНЫХ) ХУДОЖЕСТВЕННЫХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ УКРАИНЫ В ПЕРИОД МЕЖДУ ДВУМЯ МИРОВЫМИ ВОЙНАМИ
MUSIC TEACHERS TRAINING SYSTEM IN (MUSICAL) ARTISTIC EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN UKRAINE THROUGHOUT THE PERIOD BETWEEN TWO WORLD WARS The author traces the establishment and the subsequent development of music pedagogy e...
5th Visegrad Doctoral Conference “Music Education Theory and Practice” from Postgraduate Students’ Point of View Prague 2017
Sprawozdanie z konferencji